Tempotimor (Covalima)-Sabadu kalan (22/01/2022) ne’e deskonfia membru na’in neen husi Polísia Nasionál Timor-Leste (PNTL) iha Unidade Polísia Marítima (UPM) oho Julio Amaral tanba matebian ho nia alin husu sigaru ba membro UPM ne’ebé uza hela sivíl.
Tuir vítima Marcos Amaral nu’udar alin husi matebian Julio Amaral katak, trazédia ne’e mosu bainhira vítima ho nia maun husu sigaru ba membu UPM ida kuandu hasoru malu iha dalan.
“Problema ne’e hanesan ne’e, ami la’o hasoru maun ida hatais sivíl, ami la hatene nia forsa, pas ami la’o soke malu, ami husu sigaru iha nia, ami dehan “Maun nia sigaru iha fo ida ami lai”, pois nia hatan dehan “ne’ebé nusa, ha’u la fo nusa?” nia dehan “ha’u forsa” pois ami dehan “lae maun ami husu sigaru de’it” depois nia dehan “ha’u lakohi fó sigaru ba imi karik imi atu halo saida ba ha’u” depois ami ho taka liman ami husu deskulpa ba nia,” Marcos konta kronolójia ba jornalista sira bainhira halo hela tratamentu iha Ospitál referál Suai (ORS), Domingu (23/01).
Vítima ne’e hatutan, “depois maun ne’e ba tur iha nia fatin, depois ami sei tuir ba husu dehan maun forsa duni ka lae? Selae ami kesar ba maun marítima sira ne’e, depois maun ne’e hamrik no marítima sira mós hamrik baku ami na’in rua ha’u nia maun, ne’ebé ha’u nia maun monu ba sorin, ha’u monu ba sorin, ha’u lahetan ha’u-nia maun, sira na’in rua baku ha’u iha sorin no na’in tolu baku há’u-nia maun iha sorin, baku ha’u-nia maun to’o mate, ha’u-nia maun to’o is kotu iha festa, iha tenda laran de’it,” Nia konta.
“Ha’u atu halai ba haree ha’u-nia maun, sira kaer no baku ha’u soe tama kareta laran depois baku ha’u, tebe, tuku ha’u, sira xave ha’u iha kareta laran ha’u atu sai ladi’ak tan kareta odamatan xave hotu, sira na’in lima baku ha’u-nia maun to’o mate iha festa laran, hotu sira tula ha’u, tuir dalan ne’e sira baku ha’u to’o atu mate de’it, baku ha’u to’o senti labele ona ha’u dehan “maun deskulpa ha’u labele ona,” sa’e mai to’o tugu liliu iha igreja nian ne’e sira hatun ha’u iha ne’e, sira tebe ha’u tun,” Marcos esplika.
Nia mós komenta, polísia ho inisiál L husi unidade mariña ne’ebé deskonfia ba nia diviza nu’udar komandante karega ona pistola atu tiru víma, maibé hetan impedimentu husi membro ida.
“Polísia L ne’e karega pistola atu tiru ha’u depois nia maluk ida dudu ses nian dehan “to’o ona komandante” ne’e mak ida fali hatais sivíl foti fatuk atu riba tan ha’u, ne’e mak maun ida fali hatais farda ne’e dehan “to’o ona” ne’e mak sira foti fali ha’u tula iha kareta, pois sira sei baku ha’u nafatin tama to’o kantor polísia to’o sel laran mós sei baku ha’u nafatin,” Marcos salienta.
Iha parte seluk, Marcelina Noronha nu’udar feton husi matebian Julio Amaral vítima Marcos Amaral katak, membro UPM na’in haat mak uza farda no na’in rua seluk uza sivíl.
“Ami dahur, ami la hetan problema ne’e, ema barak hakilar ne’e mak ami foin husik malu, marítima na’in haat no sivíl na’in rua mak baku alin na’in rua ne’e, baku to’o alin mane ne’e monu ba rai, ha’u ba husu deskulpa, ida hatais farda ne’e tuku ha’u monu tun rai, pois ha’u ba fali iha alin ida mate ne’e, ha’u husu tan deskulpa ba sira, maibé sira baku nafatin alin ne’e,” Marcelina iha mortuáriu ORS,.
Alende ne’e, xefe suku Camanasa, Samuel Barros triste tebes, tanba seguransa ne’ebé atu asegura povu mak fila oho fali povu.
“Ha’u hanesan aman ba komunidade sira ne’e, ha’u senti triste, husu ba instituisaun PNTL atu tau matan ba membru sira ne’ebé iha metal ladi’ak, iha hahalok ladi’ak ne’e, tanba PNTL mak atu asegura komunidade sira-nia moris, ha’u la satisfas ho oknum ka membru PNTL nian ida ne’ebé ladi’ak tanba hakotu ha’u-nia joven nia vida, tanba ema hotu moris iha lei nia okos, oknum se mak halo violénsia kontra komunidade to’o lakon vida, tenki prosesa tuir lei ne’ebé iha, ha’u mós prontu apoiu no akompaña familia vítima atu lori prosesu ne’e to’o iha tribunal,” Samuel promete.(*)
Entretantu, dadaun ne’e vítima Marcos Amaral halo hela tratamento saúde iha Ospitál Referál Suai no mate isin Julio Amaral nian sei rai hela iha sala mortuáriu ORS.(*)
